PRAWOMOCNA nieważność umowy kredytu z czerwca 2008 r. dawnego GE Money Bank (aktualnie Bank BPH) - wyrok SA Wrocław z 22.11.2023 r.
Wyrokiem z dnia 22.11.2023 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu I Wydział Cywilny (SSA Grażyna Matuszek), w sprawie o sygn. akt I ACa 2006/22 oddalił w apelację banku w zakresie ustalenia nieważności umowy i zmienił wyrok w zakresie zasądzenia w ten sposób, że oddalił powództwo o zapłatę, wskazując na brak bezpodstawnego wzbogacenia po stronie banku z uwagi na wypłacony kredytobiorcom kapitał kredytu.
Koszty postępowania zostały zniesione.
Trzeba podkreślić, że w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym, Kancelaria złożyła obszerną odpowiedź na apelację w szczególności odnosząc się do braku możliwości dzielenia klauzuli par. 17 umowy (Średni NBP + / – marża banku), czyli stosowania tzw. redukcji utrzymującej skuteczność poprzez odcięcie marży i rozliczenie umowy przy zastosowaniu kursu średniego NBP. Dalsza argumentacja została również zaprezentowana podczas rozprawy apelacyjnej.
W ustnym uzasadnieniu wskazano, że Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia Sądu I instancji w zakresie nieważności umowy kredytu i jest to ugruntowane w orzecznictwie.
Apelacja złożona przez bank dotyczyła wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu XII Wydział Cywilny (SSO Jolanta Malik) z dnia 19.05.2022 r., sygn. akt XII C 824/19 – wyrokiem tym została ustalona nieważność umowy kredytu oraz zasądzona została dochodzona kwota tytułem zwrotu nienależnych świadczeń.
WYROK JEST PRAWOMOCNY.
Pozew został złożony we wrześniu 2019 r.
Ważny jest bilans i interes Klientów na gruncie ustalenia nieważności umowy kredytu:
– w 2008 r. bank wypłacił kredyt w kwocie 150.000 zł
– kredyt został udzielony na 26 lat
– spłata trwała 15,5 lat
– spłacono do banku ok. 185.000 zł
– saldo zadłużenia wg banku na wczoraj wynosiło ok. 145.000 zł (ten dług nie istnieje wskutek wyroku)
*** po wyroku do zwrotu przez bank zostaje ok. 35.000 zł ***
Aktualnie, Kancelaria przystępuje do rozliczenia nieważnej umowy kredytu, a także wykreślenia hipoteki.
Sprawę prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka-Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
Wykreślenie hipoteki - wykonanie wyroku ustalającego nieważność umowy kredytu d. GE Money Bank (postanowienie Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze)
Wykreślenie hipoteki zabezpieczającej umowę kredytu zawartej z dawnym GE Money Bankiem (aktualnie Bank BPH), której nieważność została prawomocnie ustalona przez SO Jelenia Góra.
Tak wygląda wykonanie wyroku ustalającego nieważność umowy kredytu – po skierowaniu przez Kancelarię wezwania, bank wydał list mazalny / zgodę na wykreślenie hipoteki.
Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze w dniu 8.11.2023 r. uwzględnił wniosek przygotowany przez Kancelarię i wykreślił z księgi wieczystej nieruchomości hipotekę zabezpieczającą nieważny kredyt „frankowy”.
W ten sposób, po uzyskaniu prawomocnego wyroku ustalającego nieważność umowy kredytu, kończy się kolejny etap sporu z bankiem.
Wyrok I instancji (SO Jelenia Góra) zapadł 17.05.2022 r.
Wyrok II instancji (SA Wrocław) zapadł 17.05.2023 r.
Nieważność umowy kredytu ze stycznia 2007 r. dawnego GE Money Bank (aktualnie Bank BPH) - wyrok SO Wrocław z 13.11.2023 r.
Wyrokiem z dnia 13.11.2023 r., Sąd Okręgowy we Wrocławiu (SSO Magdalena Sobczak – Chrzanowska), w sprawie o sygn. akt I C 384/20 ustalił nieważność umowy kredytu indeksowanego zawartej w lutym 2007 r. (datowanej na styczeń 2007 r.).
Nadto, Sąd zasądził dochodzone pozwem kwoty wraz z odsetkami od dnia wezwania banku do zapłaty.
Pozew został wniesiony w marcu 2020 r., a w sprawie odbyła się jedna rozprawa.
Na czas trwania postępowania wpłynęła z jednej strony pandemia, a z drugiej dowód z opinii biegłego.
Wyrok jest nieprawomocny i został wydany na posiedzeniu niejawnym po odebraniu pisemnych stanowisk końcowych.
Wynik wskazuje, że argumentacja Kancelarii w zakresie braku możliwości dzielenia klauzuli kursowej zawartej w par. 17 umowy, przedstawiona w obszernych pismach procesowych – jest w pełni prawidłowa.
W czasie trwania sporu, Klienci Kancelarii zostali również pozwani przez bank – w sprawie złożono obszerną odpowiedź na pozew i oczekujemy na sprawiedliwe rozstrzygnięcie.
Sprawę prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka – Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
Nieważność umowy kredytu z grudnia 2007 r. dawnego GE Money Bank (aktualnie Bank BPH) - wyrok SO Legnica z 2.06.2023 r.
Nieważność umowy kredytu indeksowanego zawartej w grudniu 2007 r. z dawnym GE Money Bankiem (aktualnie Bank BPH S.A.).
Wyrokiem z dnia 2.06.2023 r., Sąd Okręgowy w Legnicy (SSO Joanna Łukaszewicz – Nowak), w sprawie o sygn. akt I C 823/21 ustalił nieważność umowy kredytu indeksowanego CHF i zasądził od banku na rzecz Klienta Kancelarii zwrot wpłaconych bankowi środków, jako nienależnych. Sąd uwzględnił zarzut zatrzymania podniesiony przez bank wskazując na linię orzeczniczą sądów oraz dopuszczalność tej instytucji w sprawach frankowych.
W ustnym uzasadnieniu Sąd wskazał, że zasadniczą wadliwością umowy kredytu była klauzula walutowa, a konkretnie dowolność banku w ustalaniu wysokości marży dodawanej lub odejmowanej od kursu średniego NBP (par. 17 umów dawnego GE Money). Sąd odwołując się orzecznictwa TSUE przyjął, że nie jest możliwe dzielenie klauzuli indeksacyjnej na marżę i kurs średni NBP.
Wyrok został wydany po przeprowadzeniu 3 rozpraw.
Na czas trwania postepowania wpłynął fakt przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, a także próba przesłuchania świadka zawnioskowanego przez bank (ostatecznie sąd pominął ten dowód).
Pozew został wniesiony w listopadzie 2021 r.
Wyrok jest nieprawomocny.
Sprawę prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka – Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
Nieważność umowy kredytu z grudnia 2006 r. dawnego GE Money Bank (aktualnie Bank BPH) - wyrok SO Wrocław z 25.05.2023 r.
Nieważność umowy kredytu indeksowanego zawartej w grudniu 2006 r. z dawnym GE Money Bankiem (aktualnie Bank BPH S.A.).
Wyrokiem z dnia 25.05.2023 r., Sąd Okręgowy we Wrocławiu (SSO Małgorzata Kontrym), w sprawie o sygn. akt I C 175/20 ustalił nieważność umowy kredytu indeksowanego CHF i zasądził od banku na rzecz Klientów Kancelarii zwrot wpłaconych bankowi środków, jako nienależnych.
Wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym, po odebraniu ostatecznych stanowisk na piśmie.
Pozew został wniesiony w lutym 2020 r.
Wyrok jest nieprawomocny.
Sprawę prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka – Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
PRAWOMOCNA przegrana Banku BPH (dawny GE Money Bank) - oddalenie pozwu banku w sprawie "obronnej" - wyrok SR Trzebnica z 29.05.2023 r.
Oddalenie pozwu Banku BPH w związku z nieważnością umowy kredytu zawartej z dawnym GE Money Bank w lipcu 2006 r.
Wyrokiem z dnia 29.05.2023 r., Sąd Rejonowy w Trzebnicy (SSR Maciej Petrykowski), w sprawie o sygn. akt I C 483/21 oddalił pozew Banku BPH wniesiony przeciwko Klientom Kancelarii, a także obciążył bank kosztami procesu.
W sprawie Kancelaria podniosła szereg zarzutów wskazujących na bezpodstawność powództwa.
Tłem sprawy była sytuacja kredytobiorców, którzy pomimo nadpłacania kredytu obserwowali stały wzrost zadłużenia z tytułu kredytu, który miał być tani i bezpieczny.
Ostatecznie zdecydowali o zaprzestaniu spłacania rat pod kontrolą i przy wsparciu Kancelarii.
W sporze, bank żądał zapłaty sumy CHF, pomimo że żadnych franków nigdy nie wypłacono z tytułu kredytu. Następnie, w ramach powództwa ewentualnego bank zażądał sumy PLN przeliczonej niemożliwym do zidentyfikowania kursem CHF.
W ustnych motywach rozstrzygnięcia, Sąd wskazał, że uzasadniony był zarzut nieważności umowy kredytu, z uwagi na wadę postanowienia o zmianach oprocentowania.
To jedna z niewielu spraw prowadzonych przez Kancelarię, w której Sąd podzielił zarzut, że stawka bazowa nie referuje do żadnej waluty obcej.
Kolejną wadliwością była klauzula walutowa, a konkretnie dowolność banku w ustalaniu wysokości marży dodawanej lub odejmowanej od kursu średniego NBP (słynny par. 17 umów dawnego GE Money).
Nadto, Sąd przyjął, że nie jest możliwe dzielenie klauzuli indeksacyjnej na marżę i kurs średni NBP.
W kwestii żądania banku o zapłatę sumy CHF, Sąd wskazał, że pozwani nigdy nie otrzymali kredytu w walucie szwajcarskiej, a tym samym, nie mógł powstać z tego tytułu jakikolwiek dług.
Oddalenie zaś żądania zapłaty sumy w PLN wynikało z nieważności umowy.
Z ostrożności, w toku sporu zostało złożone bankowi pozaprocesowe oświadczenie o potrąceniu wzajemnych nienależnych świadczeń stron dokonanych w wykonaniu nieważnej umowy kredytu. Następnie, w sporze podniesiono również z ostrożności zarzut nieistnienia zobowiązania pozwanych z tytułu wypłaconej kwoty kredytu, a to wobec jego wygaśnięcia wskutek dokonanego potrącenia. Czynność tę podjęto na wypadek, gdyby bank sformułował kolejne roszczenie, ale już na gruncie zwrotu nienależnego świadczenia.
Bank złożył pozew w lipcu 2021 r.
Wyrok jest PRAWOMOCNY.
Apelacja banku została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 11.03.2024 r., sygn. II Ca 2417/23.
Sprawę prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka – Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
Nieważność umowy kredytu ze stycznia 2006 r. zawartej z dawnym GE Money Bank (aktualnie Bank BPH) - wyrok SO Wrocław z 18.05.2023 r.
Nieważność umowy kredytu indeksowanego zawartej w styczniu 2006 r. z dawnym GE Money Bankiem (aktualnie Bank BPH S.A.).
Wyrokiem z dnia 18.05.2023 r., Sąd Okręgowy we Wrocławiu (SSR del. Agnieszka Świderska), w sprawie o sygn. akt I C 1650/21 ustalił nieważność umowy kredytu indeksowanego CHF i zasądził od banku na rzecz Klientów Kancelarii zwrot wpłaconych bankowi środków, jako nienależnych.
Wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym, po odebraniu ostatecznych stanowisk na piśmie.
Pozew został wniesiony w listopadzie 2021 r.
Wyrok jest nieprawomocny.
Sprawę prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka – Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
Nieważność umowy i częściowa bezskuteczność umowy - dwa RÓŻNE wyroki SO Wrocław dot. umowy dawnego GE Money
Nieważność umowy kredytu zawartej z d. GE Money Bank w maju 2008 r. – wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 31.01.2023 r.
Wyrokiem z dnia 31.01.2023 r., Sąd Okręgowy we Wrocławiu (SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk), w sprawie o sygn. akt I C 684/20 ustalił, że umowa kredytu indeksowanego do CHF zawarta z dawnym GE Money Bank S.A. (obecnie Bank BPH S.A.) jest NIEWAŻNA i zasądził od banku na rzecz Klientów Kancelarii zwrot wpłaconych bankowi środków, jako nienależnych.
Pozew został wniesiony w maju 2020 r.
Wyrok jest nieprawomocny i zapadł na posiedzeniu niejawnym po odebraniu ostatecznych stanowisk stron na piśmie.
Nazajutrz 1.02.2023 r., w tym samym wydziale – zapadł zupełnie inny wyrok na gruncie analogicznej umowy kredytu zawartej kilkanaście dni później.
Sąd „tylko” odfrankowił” umowę wskazując w ustnym uzasadnieniu, że możliwe jest wykonywanie umowy jako PLN + Libor, po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków umownych. Sąd wskazał przy tym, że nie jest możliwe dzielenie par. 17.
Mianowicie, wyrokiem z dnia 1.02.2023 r., Sąd Okręgowy we Wrocławiu (SSO Marcin Śmigiel), w sprawie o sygn. akt I C 1114/18 ustalił, że powodów nie wiążą postanowienia:
– §1 ust. 1 zaczynające się od słów: „W dniu wypłaty saldo jest wyrażone (…)”, – §7 ust. 2 zaczynające się od słów : ”Każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich (…)”,
– §10 ust. 8 w całości
– §17 w całości;
umowy kredytu indeksowanego do CHF zawartej w czerwcu 2008 r. z dawnym GE Money Bank S.A. (obecnie Bank BPH S.A.) i zasądził od banku na rzecz Klientów Kancelarii nadpłatę za okres spłaty w złotych polskich, wskazując jednocześnie, że za okres spłaty w CHF, nadpłata powinna być dochodzona w walucie szwajcarskiej – zdaniem Sądu kredytobiorcom nie przysługuje uprawnienie do „przewalutowania” wg kursu z dnia świadczenia rat.
Pozew został wniesiony w czerwcu 2018 r.
Wyrok jest nieprawomocny i zapadł po przeprowadzeniu czterech rozpraw i opinii biegłego, w tym trzech uzupełniających.
W sprawie wywiedziona zostanie apelacja i to nie tylko z powodu oddalenia żądania ustalenia, że umowa jest nieważna w całości, ale także wobec zasądzenia nadpłaty jedynie za okres, gdy raty były spłacane w PLN, co skutkowało obciążeniem Klientów Kancelarii znacznymi kosztami procesu.
Powyższe pokazuje, że w ramach jednego Wydziału i tego samego Sądu – mogą zapaść dwa różne orzeczenia. Potwierdza to, że każdą sprawę należy traktować indywidualnie i nie ma utartego, jednego schematu prowadzenia sporów „frankowych”.
Sprawy prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka – Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
PRAWOMOCNA nieważność umowy kredytu z maja 2006 r. dawnego GE Money Bank (aktualnie Bank BPH) - wyrok SO Świdnica z 10.10.2022 r.
Nieważność umowy kredytu zawartej z d. GE Money Bank (aktualnie Bank BPH S.A.) w maju 2006 r. – wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z 10.10.2022 r.
Wyrokiem z dnia 10.10.2022 r., Sąd Okręgowy w Świdnicy (SSO Donata Nowocień – Pluta), w sprawie o sygn. akt I C 1939/19 ustalił, że umowa kredytu indeksowanego do CHF zawarta z dawnym GE Money Bank (obecnie Bank BPH) jest NIEWAŻNA i zasądził od banku na rzecz Klientów Kancelarii zwrot wpłaconych bankowi środków, jako nienależnych.
Sąd ustalając nieważność umowy kredytu jednoznacznie opowiedział się za brakiem możliwości sanowania umowy, jej uzupełniania, tudzież zastosowania redukcji utrzymującej skuteczność w drodze „obcięcia marży”.
Pozew został wniesiony w listopadzie 2019 r.
Wyrok jest nieprawomocny i zapadł po przeprowadzeniu jednej rozprawy, ale czas trwania postępowania wyniknął zasadniczo na tle kilkukrotnego jego zawieszania przez Sąd w oczekiwaniu na TSUE i SN, a także przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, w tym uzupełniającej (co finalnie było zbędne dla rozstrzygnięcia). Jednym słowem, Sąd potrzebował czasu na wydanie wyroku, ale wynik cieszy.
W zakresie ustalenia, wyrok jest PRAWOMOCNY.
Apelacja banku została oddalona przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 3.10.2023 r. (sygn. I ACa 2366/22); uwzględniony został zarzut zatrzymania.
Sprawę prowadzą:
radca prawny Agnieszka Osowiecka – Wasiak
radca prawny Michał Przybylak
Kolejne istotne orzeczenie TSUE w sprawach "frankowych" – Wyrok TSUE z dnia 8.09.2022 r. w sprawach połączonych od C‑80/21 do C‑82/21 - komentarz Kancelarii
W dniu 8 września 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozstrzygnął trzy zagadnienia prejudycjalne w ramach postępowań C-80/21, C-81/21 oraz C-82/21.
Istotą zadanych TSUE pytań było rozwikłanie kwestii budzących wątpliwości w orzecznictwie polskich sądów na kanwie rozpatrywania sporów z tzw. „kredytów frankowych”, sprowadzających się do następujących zagadnień:
W ramach sprawy C-80/21:
- Czy dopuszczalne jest uznanie za nieuczciwy jedynie w części warunku umownego, w której owa nieuczciwość tkwi i pozostawienie w mocy pozostałej jego części?
- Czy jest dopuszczalne, aby sąd po stwierdzeniu nieuczciwości warunku umownego, bez którego umowa nie mogłaby już obowiązywać, mógł zmodyfikować pozostałą część umowy, w drodze wykładni oświadczeń woli, aby zapobiec nieważności umowy, która to nieważność jest korzystna dla konsumenta?
Rozpatrując powyższe problemy, TSUE powtórzył wykładnię dokonaną już w uprzednio rozpoznawanej sprawie C‑70/17 i C‑179/17 Abanca Corporación Bancaria i Bankia, gdzie wskazano, że sądy są zobowiązane do odstąpienia od stosowania nieuczciwych warunków umownych, aby nie wywierały one, w braku sprzeciwu konsumenta, wiążących wobec niego skutków oraz, że nie do pogodzenia z przepisami dyrektywy 93/13 jest przepis prawa krajowego dający sądowi krajowemu możliwość uzupełnienia umowy poprzez zmianę treści jej nieuczciwego warunku. Już w powołanym wyroku wyjaśniono, że uprawnienie sądu do modyfikowania nieuczciwej umowy w kierunku zmierzającym do przywrócenia równowagi stron, przyczyniałoby się do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez sam brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów, ponieważ nadal byliby oni zachęcani do stosowania rzeczonych warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to jednak umowa mogłaby zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy, tak aby zagwarantować w ten sposób interes rzeczonych przedsiębiorców. Ochrona konsumenta w ramach dyrektywy 93/13 w ten sposób stawałaby się iluzoryczna.
Pytanie zadane w ramach sprawy C-80/21 dotyczyło możliwości usunięcia z umowy elementu „za zgodą banku” i pozostawienia w mocy pozostałej części tak „wygumkowanej” klauzuli umownej. Problem dotyczy możliwości spłacania kredytu bezpośrednio w walucie CHF za zgodą banku, zastrzeganą w umowach Deutsche Banku.
TSUE, stwierdzając, że powyższa redukcja klauzuli jest niedopuszczalna, powtórzył w zasadzie regułę wyłożoną w ramach wyroku w sprawie C-19/20 Bank BPH, precyzując, iż przepisy dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może stwierdzić nieuczciwy charakter nie całości warunku umowy zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, lecz jedynie elementów tego warunku, które nadają mu nieuczciwy charakter, w związku z czym warunek ten pozostaje, po usunięciu takich elementów, częściowo skuteczny, jeżeli takie usunięcie sprowadzałoby się do zmiany treści tego warunku, który ma wpływ na jego istotę, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego.
W ramach sprawy C-81/21:
- Czy dopuszczalne jest, aby sąd po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru warunku umownego, nieskutkującego nieważnością umowy, mógł uzupełnić treść umowy przepisem dyspozytywnym prawa krajowego?
- Czy dopuszczalne jest, aby sąd po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru warunku umownego, skutkującego nieważnością umowy, mógł uzupełnić treść umowy przepisem dyspozytywnym prawa krajowego, aby zapobiec nieważności umowy, pomimo że konsument godzi się na nieważność umowy?
Odnosząc się do zagadnienia pierwszego, TSUE powtórzył regułę wyrażoną w wyroku C-260/18 Dziubak, zgodnie z którą wyjątkowa możliwość zastąpienia nieuczciwego postanowienia umownego przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym jest ograniczona do przypadków, w których usunięcie nieuczciwego postanowienia umownego zobowiązywałoby sąd do unieważnienia umowy jako całości, narażając tym samym konsumenta na szczególnie szkodliwe skutki, tak że ten ostatni zostałby tym ukarany. Z powyższego wynika, że to wyłącznie interes konsumenta przesądza o możliwości upadku całej umowy. Trybunał podsumował tę kwestię wprost, wskazując, że jeżeli umowa może nadal obowiązywać po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków, sąd krajowy nie może zastąpić tych warunków przepisem krajowym o charakterze dyspozytywnym.
A zatem sąd krajowy nie może, po stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku znajdującego się w umowie zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, która to nieważność nie pociąga za sobą nieważności tej umowy w całości, zastąpić tego warunku przepisem dyspozytywnym prawa krajowego.
Co do drugiego pytania, Trybunał powtórzył ponownie za wyrokiem C-260/18 Dziubak, że, nie można wypełniać luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych ani przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony umowy wyrażą na to zgodę. W postępowaniu, w ramach którego zadano przedmiotowe pytanie prejudycjalne konsumenci zostali poinformowani o konsekwencjach związanych z całkowitym unieważnieniem zawartych umów o kredyt i je zaakceptowali. TSUE wskazał więc, że w tych okolicznościach, biorąc pod uwagę determinujący charakter woli konsumentów, nie wydaje się, aby została spełniona przesłanka, zgodnie z którą unieważnienie całej umowy naraziłoby zainteresowanych konsumentów na szczególnie szkodliwe konsekwencje. Z braku takiego zagrożenia dla konsumentów, sąd nie jest uprawniony do zastąpienia nieuczciwego warunku, którego nieważność stwierdzono, przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym.
Co się tyczy możliwości zastąpienia nieważnego warunku umownego wykładnią sądową, Trybunał jednoznacznie ją wykluczył, gdyż sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do odstąpienia od stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta, przy czym nie są one uprawnione do zmiany jego treści. Wskazano tutaj, iż dyrektywa 93/13 stoi na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu, które uniemożliwia sądowi rozpoznającemu sprawę uwzględnienie żądania stwierdzenia nieważności umowy opartego na nieuczciwym charakterze warunku, jeżeli zostanie stwierdzone, że warunek ten jest nieuczciwy i że umowa nie może dalej obowiązywać bez takiego warunku (podobnie w sprawie C‑118/17 Dunai).
Podsumowując, Trybunał wskazał, że sąd krajowy nie może, po stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku znajdującego się w umowie zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, który pociąga za sobą nieważność tej umowy w całości, zastąpić warunku umownego, którego nieważność została stwierdzona, albo wykładnią oświadczenia woli stron w celu uniknięcia unieważnienia tej umowy, albo przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, nawet jeśli konsument został poinformowany o skutkach nieważności tejże umowy i zaakceptował je.
W ramach sprawy C-82/21:
Zagadnienie dotyczy początku terminu biegu przedawnienia roszczeń kredytobiorcy-konsumenta o zwrot niesłusznie zapłaconych kwot, w stosunku do banku. Sąd odsyłający sformułował zagadnienie dotyczące tego, czy roszczenie to ulega przedawnieniu po 10 latach, liczonych od dnia uiszczenia poszczególnej raty kapitałowo-odsetkowej lub innej opłaty związanej z umową i nie ma w tym wypadku znaczenia, czy konsument wiedział o nieuczciwości umowy czy też wymagana jest świadomość konsumenta.
Trybunał w tym względzie przypomniał, że kwestie przedawnienia reguluje prawo krajowe państw członkowskich UE, jednak nie może ono gorzej traktować sytuacji konsumentów niż wynika to ze standardu dyrektywy 93/13. TSUE stwierdzając, że 10-letni termin umożliwiający skuteczne dochodzenie zwrotu środków niesłusznie uiszczonych na podstawie nieuczciwej umowy jest wystarczający do zapewnienia efektywnej ochrony konsumentowi, dodał jednak, że konsumenci mogą nie wiedzieć o nieuczciwym charakterze warunku zawartego w umowie kredytu hipotecznego lub nie rozumieć zakresu swoich praw wynikających z dyrektywy 93/13 (wyrok w sprawie od C‑776/19 do C‑782/19 BNP Paribas Personal Finance), a zatem nie mieć świadomości, iż biegnie termin, którego upływ wygasi możliwość dochodzenia swoich praw przed sądem. Dlatego też, TSUE wskazał, że bieg przedawnienia takich roszczeń nie może rozpocząć się zanim konsument powziął wiedzę o nieuczciwości umowy i swoich prawach z tym związanych.
Komentując dzisiejsze rozstrzygnięcie, należy stwierdzić, że niewątpliwie stanowi ono kontynuację prokonsumenckiej linii orzeczniczej TSUE, ponownie podkreślając i precyzując przede wszystkim to, że przepisy dyrektywy 93/13 mają za główny cel ochronę praw słabszych uczestników obrotu gospodarczego, czyli konsumentów, nie zaś przywracanie abstrakcyjnie ujmowanej przez banki, równowagi między stronami umowy. W wielu bowiem przypadkach, owo przywrócenie równowagi w praktyce polegałoby na ochronie interesów nieuczciwego przedsiębiorcy, któremu opłacałoby się ryzykować stosowaniem nieuczciwych postanowień w umowach, gdyż sankcja sprowadzałaby się jedynie do utraty nadmiarowego, nieuczciwego zysku. Tymczasem, cel prewencyjny dyrektywy 93/13 jasno uzasadnia konieczność potraktowania rozstrzygnięcia sporu wytoczonego przez konsumenta, na kanwie nieuczciwości kontraktowej przedsiębiorcy, także w charakterze sankcji dla owego przedsiębiorcy, tak aby nie ważył się on już w przyszłości naruszać praw konsumentów, a podmioty mu podobne także były skutecznie zniechęcone do takich praktyk.
Dzisiejszy wyrok pozostaje także szczególnie ważny w kontekście zagadnień związanych z polem manewru sądu w zakresie rozwikłania następstw dostrzeżenia nieuczciwości klauzuli umownej. TSUE, ponownie dał jasny znak sądom, że nie są władne modyfikować brzmienia nieuczciwych klauzul umownych, także poprzez ich normatywne rozwarstwianie i dążenie do pozostawienia ich „nieskażonej” części w mocy. Z kolei, wola konsumenta, który wyrażając przed sądem świadomość skutków upadku umowy, podtrzymuje żądanie stwierdzenia jej nieważności w całości, musi być respektowana przez sąd. Czyni to dopiero ochronę prawną realnie dostępną dla słabszego z definicji konsumenta.
Pozostaje mieć nadzieję na szybkie przyswojenie tez dzisiejszego orzeczenia TSUE przez polskie sądy i przyspieszenie realizacji sprawiedliwości dla tysięcy polskich konsumentów. W istocie bowiem, prawidłowo przygotowany do prowadzenia sprawy sędzia nie powinien mieć już żadnych realnych dylematów prawnych. Oczywiście także i w tej pozytywnej metamorfozie, będziemy nasze sądy niezmiennie i nieustannie wspierać.
Agnieszka Osowiecka-Wasiak, radca prawny
Michał Przybylak, radca prawny